طرح تحول نظام سلامت و آموزش پزشکی؛ لزوم ارائه پیوست آموزشی

با توجه به ابلاغ سیاست‌های کلی سلامت از جانب مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و توجه ویژه رییس جمهور محترم، طرح تحول نظام سلامت از ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ با هشت بسته خدمتی سلامت شامل: 1) برنامه کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی 2) برنامه حمایت از ماندگاری پزشکان در بیمارستان‌های مناطق محروم 3) برنامه حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی 4) ارتقای کیفیت خدمات ویزیت در بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی 5) برنامه ارتقای کیفیت هتلینگ در بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی 6) برنامه ترویج زایمان طبیعی 7) نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های تحول سلامت 8) تعرفه گذاری خدمات سلامت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۳به طور رسمی در کشور و کلیه دانشگاه‌های علوم پزشکی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف اولیه تکمیل حلقه حفاظتی مردم در مقابل هزینه های سلامت شروع به فعالیت کرد (1). اجرا این طرح با افزایش رضایتمندی از نظام سلامت در بین تمامی اقشار جامعه همراه بوده (2) که البته علاوه بر آن سایر اجزا نظام سلامت همچون حوزه بهداشت و آموزش پزشکی نیز متأثر شده اند (3). از سال 1364 با ادغام آموزش پزشکی در فرایند درمان و تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شاهد پیشرفت شگرف در هر سه حیطه بوده‌ایم. ماحصل این ادغام استفاده از نیروی هیأت علمی متخصص در هم در ابعاد درمانی و هم در ابعاد آموزشی بوده که در نتیجه آن توزیع عادلانه تر نیروی انسانی و تجهیزات پزشکی در سراسر کشور به ویژه نقاط کمتر برخوردار حاصل شده است. البته این موضوع خالی اشکال نبوده و مواردی همچون درگیری بیش از حد اعضا هیأت علمی در فرایند درمان و غفلت از آموزش پزشکی و همچنین متأثر شدن برنامه‌های آموزشی از سیاست‌گذاری در بخش درمان (به ویژه هنگامی که بدون در نظر گرفتن جنبه‌های آموزشی آن اجرا گردند) از مهم‌ترین این موارد می باشند. همانگونه که در ابتدا بحث و همچنین در تارنما اطلاع‌رسانی این طرح عنوان شده است در طرح اولیه وزارت بهداشت در خصوص تأثیرات اجرا این طرح بر فرایندهای آموزشی نکته مشخصی ذکر نشده است. هرچند که با هوشمندی معاونت آموزشی وزارت مطبوع در برخی از حیطه‌ها همچون حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان‌ها، ارتقای کیفیت خدمات ویزیت و یا ارتقا سطح تجهیزات پزشکی بخش‌هایی از توجه به حیطه آموزش آموزش در این طرح دیده می شود ولی به نظر می‌رسد که در ابتدا به‌طور مشخص هیچ گونه برنامه واضحی در این خصوص وجود نداشته است. سیستم آموزشی پزشکی از سال‌های قبل با مشکلاتی مواجه بوده است که نیازمند به اصلاحات مشخصی می‌باشد که از آن جمله میتوان به قدیمی بودن سیستم آموزشی کشور، درمان محور بودن بیمارستان‌ها به جای آموزش محوری، عدم وجود هیأت علمی کافی در بسیاری از شهرهای دارای دانشگاه‌های علوم پزشکی، عدم وجود یک برنامه مدون کشوری مشخص جهت آموزش در سراسر و همچنین عدم تطابق آموزش ارائه شده با نیازهای روز بهداشتی کشور را اشاره کرد. از طرفی دیگر با شروع طرح تحول بار کاری حوزه درمانی در بیمارستان ها به طور قابل ملاحظه افزایش پیدا کرده که این موضوع به شکل غیرمستقیم کار آموزشی بیمارستان‌ها (با توجه به درگیری هرچه بیشتر اعضا هئیت علمی در این حیطه) را تحت تأثیر قرار داده است. لذا در ابتدا اجرا طرح با مراجعه حجم بالایی از بیماران جهت استفاده از تسهیلات این طرح مواجه شده که این مهم بی شک سطح کیفی آموزش پزشکی را در تمامی ابعاد متأثر کرده است. این نامه نه صرفاً با هدف متأثر سازی طرح تحول نظام سلامت بلکه با رویکردی پیشنهادی و جامع در خصوص تمامی مسائل مرتبط با حوزه درمان به تحریر درآمده است. با توجه به رسالت و وظیفه وزارت بهداشت، درمان و آموزش در خصوص سیاست‌گذاری در هر سه حیطه (به صورت توام) محققین پیشنهاد می نمایند که از این پس در تمامی طرح‌های پیشنهادی این وزارت به خصوص در حوزه درمان، ضمیمه و یا پیوست آموزشی در خصوص تأثیرات و برهم‌کنش حیطه درمان و آموزش بر یکدیگر ارائه شده و علاوه بر نظرات کاشناسان حیطه درمان، نظرات کارشناسان حیطه آموزش پزشکی نیز در نوشتار آن دخیل گردد.